Khám Phá Văn Hóa Miền Sông Nước Cửu Long Lễ Hội Tống Ôn, Cần Thơ
Lễ hội Tống Ôn, hay còn được biết đến với tên gọi Tống gió, là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của đất Cần Thơ, nằm sâu trong tâm trí và tình cảm của người dân địa phương. Được tổ chức vào ngày đầu tiên của tháng Giêng âm lịch hàng năm, lễ hội Tống Gió (Tống Ôn) không chỉ mang đến không khí sôi động, mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, tinh thần sâu sắc của cộng đồng ngư dân nơi đây. Hãy cùng nguyenduytravel.vn khám phá lễ hội đặc sắc qua bài viết sau đây nhé.
Nguồn gốc lễ hội Tống Ôn
Theo quan niệm của người Nam Bộ, lễ hội Tống Ôn – Tống Phong mang ý nghĩa "tống khứ" tà ma, dịch bệnh, xui rủi và hoạn nạn, cầu chúc một năm ăn nên làm ra, mưa thuận gió hòa. Đặc biệt, đối với người dân hành nghề trên sông nước, lễ hội này đem đến mong muốn về bình an, sự che chở và sự thịnh vượng trong công việc hàng ngày.
Người dân Đồng Bằng Sông Cửu Long thường định cư gần các nguồn nước để thuận tiện cho việc canh tác. Mỗi năm, họ tổ chức các nghi lễ cúng đình và hạ điền đầu năm, cầu mong một năm mới thuận lợi, cũng như thượng điền cuối năm. Lễ hội Tống Gió (Tống Ôn) được kết hợp và tổ chức trong các dịp lễ truyền thống như cúng đình, cúng miễu, việc lề và nghinh Ông.
Nguồn gốc ra đời của lễ hội Tống Ôn
Mặc dù nghi lễ Tống Ôn – Tống Phong không tồn tại một cách thống nhất, nhưng vẫn giữ được những yếu tố quan trọng để thực hiện các chức năng cụ thể trong cộng đồng. Trong số các địa phương duy trì nghi thức này, Miếu Bà Xóm Chài ở Cần Thơ là nơi lớn nhất, bảo tồn và phát triển những nghi thức truyền thống thành một lễ hội đặc biệt.
Hằng năm, từ ngày 14 đến ngày 18 tháng Giêng âm lịch, lễ hội Tống Gió (Tống Ôn) tại xóm chài Cần Thơ diễn ra với quy mô lớn, thu hút hàng trăm tàu thuyền cùng hưởng ứng. Điều này thể hiện sâu sắc tinh thần đoàn kết và truyền thống văn hóa của người dân ven sông, đặc biệt là những ngư dân hành nghề trên dòng sông nước hùng vĩ.
Ý nghĩa của lễ hội Tống Phong (Tống Ôn)
Lễ hội Tống Phong, hay còn gọi là Tống Ôn, mang theo mình những ý nghĩa sâu sắc và quan trọng trong văn hóa dân gian và tinh thần cộng đồng. Dưới đây là một số ý nghĩa của lễ hội Tống Phong:
Tống khứ tà ma và xua đuổi điều xấu
Lễ hội Tống Phong được coi là dịp để xua đuổi tà ma, dịch bệnh, xui rủi và hoạn nạn ra khỏi cộng đồng, mang lại không gian trong lành và bình yên cho một năm mới.
Những đặc điểm nổi bật của lễ hội Tống Gió (Tống Ôn)
Cầu mong sự bình an
Người tham gia lễ hội Tống Phong thường cầu mong cho sự bình an, che chở và thịnh vượng trong công việc, cuộc sống hàng ngày. Đây là dịp để người dân hướng tới một năm mới may mắn và thành công.
Phát huy truyền thống
Lễ hội Tống Phong không chỉ là nghi lễ mà còn là cơ hội để cộng đồng bảo tồn và phát triển những giá trị truyền thống, những nét văn hóa đặc trưng của địa phương.
Ý nghĩa của lễ hội Tống Ôn là như thế nào?
Phát huy tinh thần đoàn kết
Lễ hội Tống Phong thường tạo ra không khí sôi động, hân hoan và tinh thần đoàn kết trong cộng đồng. Qua lễ hội này, mọi người cảm nhận được sức mạnh của sự đoàn kết và ấm áp từ sự hiểu biết, chia sẻ.
Kết nối cộng đồng
Lễ hội Tống Phong còn thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa con người và thiên nhiên, đặc biệt là những người dân sống và làm việc gần với sông nước. Việc tổ chức lễ hội này cũng là cách để người dân thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với thiên nhiên.
Lễ hội Tống Phong (Tống Ôn) - Nét đẹp văn hóa làng chài Tây Nam Bộ
Theo phong tục truyền thống, lễ hội Tống Gió (Tống Ôn) diễn ra hàng năm trong khoảng ba ngày, từ ngày 12 đến 14 tháng Giêng âm lịch (tương đương với ngày 21-23 tháng 2 dương lịch). Trong ngày chính là ngày 14 tháng Giêng, lễ hội tại xóm chài Cần Thơ sôi động với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, rõ nét văn hóa sông nước miền Tây. Nghi thức tống ôn thu hút sự tham gia của hàng trăm ghe, tàu lớn nhỏ trên dòng sông Hậu.
Ông Trần Văn Lộc, Trưởng ban Hội tề miếu Bà Chúa Xứ Xóm Chài, mô tả rằng lễ hội bao gồm các nghi lễ như Cầu an, cúng Bà, cúng Thổ thần và các linh hồn đã khuất, thả bè ra sông lớn, múa lân và cầu mong sự an lành… Đặc biệt, nghi thức "đi nghinh" nhằm cầu an lành, tiễn đưa và xua đuổi mọi điều xấu xa, khó khăn, bệnh tật ra khỏi xóm làng; hy vọng cho sự dân an, thịnh vượng và may mắn.
Thời gian tổ chức lễ hội Tống Gió (Tống Ôn)
Trước khi diễn ra nghi thức "đi nghinh" vào chiều 14 tháng 1 âm lịch, vài ngày trước đó, cư dân Xóm Chài cùng nhau chuẩn bị mâm cúng, cầu bình an và may mắn. Tại sân Miễu Bà Xóm Chài, mọi người cùng nhau làm việc chăm chỉ dưới sự hướng dẫn của các lão làng để hoàn thành việc chuẩn bị các tàu-bè cho lễ hội Té nước.
Khi nước lên cao, Ban tổ chức dẫn tàu "Tống ôn" của xóm lên tàu lớn, bắt đầu diễu hành trên dòng sông. Sau hơn một giờ diễu hành, đoàn tàu di chuyển ra giữa sông Hậu để tiến hành lễ hạ thủy Tống ôn. Khi hoàn thành, người dân lấy nước sông để rửa tàu, tạt nước lên nhau. Điều này biểu hiện việc tống khứ đi các điều xấu, chúc nhau một năm mới nhiều điều thuận lợi và bình an.
Lễ hội bắt đầu bằng việc cùng nhau làm thuyền và chuẩn bị vật phẩm cúng thần. Thuyền được tạo thành từ bốn khúc chuối lớn kết lại thành một chiếc bè, với ngày tháng năm cúng được ghi ở bên hông thuyền, và xung quanh được trang trí hoa màu rất hoành tráng. Thuyền Tống Ôn - Tống Phong có chiều cao khoảng 02 thước, dài gần hai thước rưỡi, và ngang khoảng nửa thước. Hàng trăm tàu thuyền tụ hội để diễu hành trên sông Cần Thơ và sông Hậu, để chào đón Lễ với tinh thần năm sau phải “hoành tráng” hơn năm trước.
Giờ cúng thường tùy thuộc vào sự lựa chọn của cộng đồng, có nơi chọn đêm khuya, có nơi chọn giờ Ngọ (12 giờ trưa), và cũng có nơi chọn 16 giờ chiều. Dù chọn thời gian nào, nghi thức vẫn phải tuân thủ tín ngưỡng, và lễ vật cúng cũng phải phù hợp với tập tục. Điểm nổi bật của Lễ hội là nghi thức "Đi Nghinh" (tống bè thủy lục) với hàng trăm tàu bè tham gia diễu hành trên sông trong khoảng một giờ. Sau đó, lễ hạ bè được tiến hành để tống hết xui xẻo trong năm và chào đón may mắn. Sau khi hạ bè xong, người dân cùng nhau ăn uống, ca hát, nhảy múa, và thực hiện lễ té nước đầu năm để mang lại may mắn và bình an. Người ta cũng lấy nước sông để rửa tay chân, mặt mũi, và sau đó trẻ trung nhảy xuống sông tắm đùa vui.
Những hoạt động nổi bật trong lễ hội Tống Gió (Tống Ôn)
Đối với người dân làm việc trên sông nước, lễ hội Tống Gió (Tống Ôn) đã trở thành nơi linh thiêng, nơi họ tìm sự bảo vệ tinh thần. Họ tin rằng việc cúng tế sẽ xua đuổi đi những điều xấu xa và mang lại sự bình an.
Lễ hội đã trở thành một "cú hích" quan trọng, đặc biệt với ngành du lịch. Việc tổ chức lễ hội Tống Gió (Tống Ôn) cũng góp phần vào việc kích cầu du lịch cho TP.Cần Thơ và Đồng Bằng Sông Cửu Long. Mỗi năm, lễ hội thu hút một lượng lớn người tham gia từ nhiều nơi, bao gồm cả du khách trẻ tham gia để trải nghiệm cuộc sống.
Mỗi lần nghi lễ diễn ra là một cơ hội để người dân hòa mình vào văn hóa dân gian, thể hiện sự cộng đồng và kính trọng những giá trị truyền thống của dân tộc.
Lời kết
Lễ hội Tống Ôn không chỉ là một dịp để cầu an, tống khứ điều xấu mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, truyền thống và tinh thần cộng đồng. Sự hân hoan, sôi động của lễ hội không chỉ làm phong phú thêm bản sắc văn hóa miền sông nước mà còn tạo nên một không khí đặc biệt, gắn kết mọi tầng lớp xã hội. Hy vọng qua bài viết trên các bạn nắm được thông tin về lễ hội Tống Ôn để theo dõi và tham gia hiệu quả.
